Een kleinood van Johannes Strumphler
Het orgel in de Noordeinder Vermaning
De touwslagerijen met hun lijnbanen zijn al lang geleden uit Noordeinde verdwenen, zodat de Vermaning uit 1874 nog het enige in het oog lopende gebouw is. Deze van oorsprong Doopsgezinde enclave, niet meer dan een groepje huizen tussen Graft en Grootschermer, is nu een stilleven met één bijzonder klinkend object, het orgel in de Noordeinder Vermaning.
Dit kleinood is in 1793 gemaakt voor de Sint Engelmunduskerk in Driehuis. In 1894 wordt dit instrument door de orgelmaker Ypma ingenomen en, heel bijzonder voor die tijd, voor de verkoop opgesteld in zijn werkplaats. In 1897 wordt het gekocht door de Doopsgezinden uit Noordeinde, die hiermee een meesterstuk van een gelukszoeker uit Lippstad verwerven: de in Amsterdams gevestigde orgelmaker Johannes Strumphler.
Dit kleine orgel, met maar een paar registers, biedt zoveel mogelijkheden, weet de talentvolle Victor Baena de la Torre hier de muziek van Johann Pachelbel, Antonio de Cabezón en Johann Sebastian Bach moeiteloos stralend door de ruimte laat bewegen. Wat er al niet gebeurt als een Spaans musicus een Hollands orgeltje tegenkomt. Vooraf vertelt Remco Gerretsen hoe de kerk nu wordt gebruikt.
Een Duits-Spaanse meditatie in NoordeindeKleuren spelen een grote rol in hoe we de dingen kunnen ervaren. Onze ogen en oren worden erdoor geprikkeld en beïnvloeden zo onze waarneming en ervaring. De Noordeinder Vermaning laat in zijn eenvoud een diepe indruk achter. Van buiten strak met nauwelijks kleur, van binnen helder wit met warm okerkleurig meubilair. De rood-oranjeachtige kleur van het orgel contrasteert hier weer heel mooi mee en completeert tegelijkertijd het geheel. De stilte, het zachte kleurenspel, het licht, alles straalt een overweldigende rust uit. Hoe vanzelfsprekend sluit de klank van het orgel zich hierbij aan: dragend, helder en in balans. Victor Baena kiest met de Ciacona in f van de Duitse componist en organist Johann Pachelbel (1653-1706) voor de lange adem van het herhalende basthema met daar omheen een kleurenspel aan variaties. Met de Diferencias sobre El Canto llano del Caballero van de blinde Spaanse organist Antonio de Cabezón (1510-1566) prolongeert Victor Baena de sfeer van rust en contemplatie, nu met de heldere klank van de Fluit 4’. Dat dit orgel zich ook dwingender kan manifesteren bewijst de driedelige Toccata in G [916] van Johann Sebastian Bach (1685-1750). Duits en Spaanse muziek, Victor blijft zo in de buurt van de wortels van de orgelmaker en van hemzelf. Meer weten over Victor Baena: https://www.victorbaena.com |
